Machtsmisbruik, de laatste dagen staan de media er vol mee. Een hot topic waar iedereen een mening over heeft. Toch is machtsmisbruik niet nieuw: er is in het kader van de #metoo beweging gewoon steeds meer aandacht voor. En terecht. Want het komt vaker voor dan je denkt.
De norm voor machtsmisbruik is aan het verschuiven
Ik durf te beweren dat iedere vrouw ooit last heeft gehad van ongewenste seksuele aandacht, al dan niet op de werkvloer. Als ik alleen al kijk naar wat ik zelf op dat gebied heb meegemaakt… Het is een maatschappelijk probleem, waarbij de norm van ‘wat wel en niet kan’ de laatste jaren aan het verschuiven is. Tot een aantal jaar geleden ‘hoorde het erbij’ en ‘moest je niet moeilijk doen’. Het was maar een ‘grapje’ en ‘zo zijn mannen gewoon’. Gelukkig is er de laatste jaren een shift te zien in moreel besef.
En dat komt omdat de positie van vrouwen steeds minder ondergeschikt raakt aan mannen. Ongewenste seksuele opmerkingen en aanrakingen hebben eigenlijk vrij weinig te maken met seks, maar des te meer met de behoefte aan macht en dit desnoods af te dwingen. Macht hebben geeft een goed gevoel, je bent in control over een situatie en dat willen we feitelijk allemaal. Het probleem hiermee is dat we ons moeten beseffen dat de vrijheid om te doen wat goed voelt, ophoudt als het een ander schaadt. Dat is nou eenmaal de consequentie van het leven in een maatschappij. Je kúnt simpelweg niet altijd doen wat je wil.
Macht is verslavend
Machtsmisbruik op de werkvloer, maar ook op andere gebieden, komt vaker voor in onveilige en onvoorspelbare situaties. In dit soort vijandige omgevingen komt de behoefte aan controle sterker naar voren. Wanneer het je lukt om macht uit te oefenen, voelt dit verslavend lekker en kan er al snel een patroon ontstaan. En juist dit patroon is het grote probleem!
Niemand neemt aanstoot aan een enkele opmerking, een enkele grap of een onschuldige aanraking: het wordt pas echt vervelend wanneer het vaker voorkomt en het je niet lukt om dit te stoppen. Ik lees de laatste dagen in de media reacties zoals: ‘gewoon je bek opentrekken en zeggen dat je er niet van bent gediend’. Victim-blaming dus. Daarmee gaan we voorbij aan de geraffineerdheid waarmee dit soort machtsmisbruikers hun invloed proberen uit te oefenen.
Ongelijkwaardige verhoudingen maken kwetsbaar
Wanneer de machtsverhoudingen duidelijk ongelijkwaardig zijn, zoals bijvoorbeeld in een werkgever-werknemer situatie, heb je als slachtoffer weinig middelen om ertegen in opstand te komen. Los van de schaamte en het schuldgevoel die er nog eens bijkomen. Je bent kwetsbaar. En dit maakt het meteen zo lastig. Waar ligt de grens tussen een ‘leuke grap’ en een ‘ongewenste grap’? Tussen een ‘onschuldige aanraking’ en een ‘vervelende aanraking’?
Iedereen zal deze grens anders ervaren. Dit maakt de discussie over dit onderwerp ook zo moeilijk. Maar dit feit blijft staan: jouw vrijheid om te doen wat je wil, stopt op het moment dat het een ander schade toebrengt. Dat vereist zelfreflectie en empathie. Eigenschappen die bij machtsmisbruikers ergens diep in een laatje opgeborgen zijn. Ze zitten vast in hun heerlijk verslavende patroon.
Vrijheid om voor jezelf op te komen is een recht
Iedere vrouw (of man!) zou het recht moeten hebben om nee te zeggen tegen ongewenste situaties, zonder hiervan consequenties te ondervinden. Zolang deze vrijheid er niet is, zal machtsmisbruik op de werkvloer (en in andere omgevingen) blijven bestaan. Daarom is het goed om deze discussie te voeren.
Hoe denk jij over dit onderwerp? Heb jij ooit last gehad van machtsmisbruik op de werkvloer? Laat een reactie achter, hier of op Instagram @libthemag!
Meer lezen?
Wil je meer lezen over machtsmisbruik, mijn eigen ervaringen als jonge vrouw in een mannenwereld, of juist tips om steviger in je schoenen te staan? Lees dan deze artikelen!